اینتروژن دندان در واقع به معنای فشرده‌شدن ناخودآگاه دندان به داخل لثه است، این اتفاق علل مختلفی دارد که به طور نمونه می‌توان به ضربه اشاره کرد، متأسفانه دندان‌های دائمی نیز در معرض این خطر هستند که ممکن است در اثر تصادف و یا فعالیت‌های ورزشی شدید اتفاق بیفتد.
در ادامه دکتر مهدی ابریشمی متخصص ایمپلنت در اصفهان قصد دارند به سؤالاتی نظیر اینتروژن چیست؟ چه عواملی در درمان اینتروژن تأثیرگذار هستند؟ چه روش‌هایی برای درمان اینتروژن استفاده می‌شود؟ پاسخ دهند.
اینتروژن دندان (intrusion) چیست؟
اینتروژن به جابه‌جایی یا حرکت دندان در جهت محور طولی خود به سمت داخل استخوان آلوئول گفته می‌شود که با شکستگی حفرة آلوئول همراه است. حال این اتفاق ممکن است در اثر ضربه جهت محور اتفاق بیفتد، لازم به ذکر است که در صورت مواجه با چنین مشکلی باید سریعاً نسبت به درمان آن اقدام کنید.
به گفته ویکی‌پدیا
اینتروژن دندان یک جابه‌جایی اپیکال دندان به داخل استخوان آلوئول است. این آسیب با آسیب گسترده به رباط پریودنتال، سیمان، اختلال در تغذیه عصبی عروقی پالپ و ارتباط یا شکستگی حفره آلوئولی همراه است. ترومای نفوذی 0.3 تا 1.9٪ از تروماهای مؤثر بر دندان دائمی را شامل می‌شود.
اینتروژن دندان‌شیری
هنگامی که دندان‌های شیری در حفره آلوئول دندان فرومی‌روند باید تحت‌نظر گرفته شوند؛ اما نباید سعی در تغییر موقعیت آن‌ها داشت. پس از آن به کمک رادیوگرافی به بررسی احتمال شکستگی استخوان آلوئول، ریشه و آسیب به دندان دائمی پرداخته می‌شود. دندان‌شیری اینترود شده ممکن است در یک بازه‌ی سه تا چهار هفته‌ای رویش مجدد داشته باشد اما اغلب دچار نکروز پالیپی شده و نیازمند درمان اندودنتیک می‌باشد.
اینتروژن دندان دائمی
فرورفتن دندان دائمی در حفره‌ی آلوئول می‌تواند باعث تحلیل سریع ریشه، نکروز پالپی یا انکیلوز شود. این مشکل معمولا در دندان‌های بالایی اتفاق افتاده و با درد شدید، خونریزی، یا عفونت در محل فرو رفتگی دندان همراه است، البته در برخی موارد نادر نیز اینتروژن هیچ علائمی ندارد، حال در زمان بروز چنین مشکلی بایستی سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.
عوامل تأثیرگذار در درمان اینتروژن
حال یکی از سؤالاتی که به وجود می‌آید این است که چه عواملی در درمان اینتروژن مؤثر است؟ در ادامه قصد داریم موارد را بررسی کنیم.
- میزان اینتروژن
- سن بیمار
- باز یا بسته‌بودن اپکس
انواع درمان اینتروژن
روش‌هایی نظیر رویش خودبه‌خودی، ارتودنسی و جراحی از انواع درمان اینتروژن هستند که دندانپزشک بعد از معاینه تشخیص می‌دهد که کدام روش بایستی استفاده شود، حال در ادامه هر یک را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
رویش خودبه‌خودی
هنگامی که میزان اینتروژن کم (نفوذ خفیف و کمتر از 3 میلی‌متر باشد)، دندان دائمی و دارای اپکس باز باشد این درمان صورت می‌گیرد.در دندان‌های دائمی با اپکس بسته نیز رویش خودبه‌خودی زمانی صورت می‌گیرد که میزان اینتروژن بسیار کم باشد.اگر پس از 3 هفته تغییر و حرکتی در دندان مشاهده نشود، درمان از طریق ارتودنسی یا جراحی جایگزین می‌شود.
ارتودنسی
در مواردی که نفوذ دندان بین 3 الی 6 میلی‌متر باشد و مدتی از اینترود شدن دندان گذشته باشد (دیر مراجعه کرده باشد)، دندان نیاز به جابه‌جایی فعال با استفاده از ارتودنسی یا جراحی خواهد داشت.
جراحی
تغییر موقعیت به‌وسیله جراحی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که نفوذ شدید (بیش از 6 میلی‌متر) باشد و آسیب‌های هم‌زمان به دندان‌های مجاور وجود داشته باشد (جراحی و آتل‌بندی فیزیولوژیکی به مدت 1 الی 2 هفته).
مراقبت‌های لازم پس از درمان اینتروژن دندان
حال لازم است افراد پس از درمان اینتروژن به یک سری مراقبت‌ها دقت کنند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم که به شرح ذیل هستند:
- رعایت بهداشت دهان و دندان و استفاده از مسواک نرم
- استفاده از رژیم غذایی نرم به مدت یک هفته
- شستشوی دهان با کلرگریدین به مدت یک هفته
اوالژن (AVULSION)
یکی از صدمات دندانی شدید، خارج‌شدن کامل دندان از حفره‌ی آلوئول (AVULSION) است. درمان ایده‌آل برای خارج‌شدن دندان از ساکت آلوئول، جای‌گذاری فوری دندان بیرون‌افتاده است. اگرچه باتوجه‌به صدمات دیگری که ممکن است هم‌زمان در هنگام حادثه رخ دهد و عدم آگاهی از چگونگی مدیریت این صدمات در مکان حادثه، جای‌گذاری فوری همیشه امکان‌پذیر نیست.
هدف اولیه در درمان دندان بیرون‌افتاده از ساکت دندانی جای‌گذاری دندان، حفظ و درمان بافت‌های نگهدارنده است.
حفظ حیات سلول‌های باقی‌مانده پریودنتال لیگامنت بر روی سطح ریشه، مهم‌ترین فاکتور در پیش‌آگهی دندان جای‌گذاری شده است.
اگر قبل از جای‌گذاری مجدد، دندان به طور وسیعی خشک شود سلول‌های آسیب‌دیده پریودنتال لیگامنت باعث ایجاد پاسخ التهابی شدید در ناحیه وسیعی از سطح ریشه خواهند شد.
هنگام خارج‌شدن دندان از ساکت دندانی، بهتر است تا رسیدن به اولین مرکز درمانی، دندان در یک محیط واسطه مناسب نگهداری شود تا از آسیب‌دیدن بافت‌های نگهدارندة دندان جلوگیری شود.
بهترین محیط واسطه برای نگهداری دندان محلول نمک متعادل (HBSS) است. شیر، بزاق و سالین فیزیولوژیک نیز برای نگهداری مناسب هستند.
به گفته دکتر ابریشمی جراح فک و صورت در اصفهان
مطالعات نشان داده است دندانی که ظرف 5 دقیقه جاگذاری شود بهترین پیش‌آگهی را دارد. اما بعد از مدت‌زمان 60 دقیقه یا بیشتر در محیط خشک، تمام سلول‌های پریودنتال لیگامنت حیات خود را از دست می‌دهند.
و در انتها موفقیت درمان به‌سلامت عمومی بیمار، میزان تکامل ریشه، مدت زمانی که دندان خارج از ساکت استخوانی بوده و محیط نگهداری بستگی دارد.
کلام آخر
لازم به ذکر است که در مواجه با هر کدام از این اتفاقات نظیر اینتروژن و یا اوالژن خونسردی خود را حفظ کنید و سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید، دندانپزشک معمولاً اینتروژن را با علائمی نظیر ورود دندان به داخل حفره آلوئول، تست پرکاشن، تست لقی، تست حساسیت و عکس‌های رادیوگرافیک تشخیص می‌دهد.
