پریو لثه، پریودنتیوم، بیماری پریودنتال یا بیماری لثه که در مراحل اولیه به آن ژنژیویت نیز می گویند؛ یک نوع التهاب لثه است که این التهاب ایجاد شده می تواند موجب صدمه و آسیب به بافت ها و استخوان های اطراف دندان شود. این بیماری ابتدا با نام ژنژیویت نمایان می شود و در صورتی که درمان نشود؛ پیشرفت می کند و به مرحله عارضه شدید پیوره یا پریودنتیت (پارودنتیت) تبدیل می شود. علت اصلی این عفونت و باکتری رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. دکتر مهدی ابریشمی متخصص جراحی فک و صورت در اصفهان در این مطلب به بررسی تشخیص بیماری پریودنتال، عوامل خطر در بیماری پریودنتال، درمان آن و … پرداخته است.
پریو لثه (Periodontitis) چیست؟
پریودنتیت (یا بیماری پریودنتال) یک عفونت باکتریایی در بافت ها، رباط ها و استخوان هایی است که دندان های شما را احاطه کرده و از آن حمایت می کنند؛ که در مجموع به نام پریودنتیوم نیز شناخته می شود. پریودنتیتال ممکن است با افزایش سن رخ دهد و یک بیماری پیشرفته است که باعث می شود تا بافت های حمایت کننده دندان مانند لثه و استخوان تخریب شوند.
زمانی که دندان ها از لثه فاصله گیرند و فضاهایی خالی به نام پاکت در بین لثه و دندان ایجاد شوند پریودنتیتال مزمن اتفاق می افتد. در نهایت در فضای خالی ایجاد شده بین دندان و لثه، محل تجمع پلاک ها و میکروب ها می شود. این بیماری ناشی از تراکم پلاک و باکتری ها در سطح دندان ها و پاکت های لثه می باشد که اگر درمان نشود؛ به از دست رفتن لثه، استخوان و دندان ها منجر می شود.
علت بوجود آمدن بیماری لثه چیست؟
همانطور که اشاره کردیم بیماری لثه، یا پریودنتیت (Periodontitis)، عفونتی است که بافت نرم اطراف دندان ها که همان لثه است را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری پیش رونده است و در صورت عدم رسیدگی و درمان، می تواند باعث آسیب به استخوان فک شده و منجر به لق شدن یا حتی افتادن دندان ها نیز شود. اما رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت مناسب از لثه ها می تواند از ابتلا به بیماری های لثه جلوگیری کند.
از جمله علل اصلی ایجاد پریودنتیت لثه می توان به تجمع باکتری ها ناشی از تشکیل پلاک و جرم دندان اشاره کرد. علل دیگر بیماری لثه عبارتند از:
- تجمع جرم و پلاک: پلاک، یک ترکیب از بزاق، ذرات غذا و باکتری هاست. باکتری ها به لثه حمله کرده و عفونت را ایجاد می کنند.
- عوامل ژنتیکی: در برخی افراد، عوامل ارثی و ژن ها می توانند در بروز این بیماری ها موثر باشند.
- سن: پریودنتیت عموماً بعد از ۳۵ سالگی رخ می دهد.
- استعمال دخانیات: سیگار کشیدن می تواند باعث تحلیل لثه، از دست رفتن استخوان فک و بیماری لثه شود.
- نوشیدن الکل: مصرف الکل سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و شرایط را برای بیماری لثه فراهم می آورد..
- تغییرات هورمونی در خانم ها: زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض بیماری های لثه قرار دارند.
- بیماری های خاص: بیماری هایی مانند دیابت و ایدز نیز می توانند عامل ابتلا به بیماری لثه باشند.
- رژیم غذایی نامناسب: سوء تغذیه یا عدم دریافت مواد غذایی سالم توسط بدن نیز یکی از عوامل خطرزا برای بیماری های لثه است.
تشخیص بیماری پریودنتال
در صورتی که بهداشت دهان و دندان خود را به صورت مداوم مورد بررسی قرار دهید؛ دیگر هیچ فرصتی برای به وجود آمدن این بیماری به وجود نخواهد آمد. اما از کجا بفهمیم بیماری لثه داریم؟ این بیماری برخی علائم اولیه دارد که نشان بر این است که لثه به باکتری آلوده شده است و لثه شما خونریزی کرده و متورم شده است. خونریزی و متورم شدن لثه از علائم اولیه ابتلا به این بیماری است. اما علائم اولیه ابتلا به بیماری پریودنتال شامل موارد زیر می شود:
- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- لق شدن یا جا به جایی دندان ها
- حساسیت دندانی
- بوی بد دهان
- عقب رفتن لثه
- قرمزی، تورم و حساس شدن لثه
- آبسه دندانی
اگر لثه ها به خوبی توسط لب ها پوشانده نشوند؛ تنفس دهانی باعث تحریک و التهاب مزمن لثه ها می شود. برای تشخیص بیماری پریودنتال، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. دکتر مهدی ابریشمی متخصص جراحی چانه در اصفهان دندان ها و لثه ها را بررسی کرده و با استفاده از اشعه X، میزان عمق لثه ها را ارزیابی می کنند. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر، می توانید با مشاورین ما در تماس بگیرید.
انواع بیماری های لثه
بیماری های لثه می توانند مشکلات جدی در سلامت دهان و دندان ایجاد کنند. در ادامه، به برخی از انواع شایع بیماری پریودنتال می پردازیم:
التهاب لثه (ژنژیویت)
یکی از شایع ترین بیماری های لثه ژنژیویت می باشد. در این بیماری، باکتری ها به لثه و زیر لثه نفوذ کرده و باعث به وجود آمدن التهاب می شوند. اگر این پلاک ها را هر روز با مسواک یا نخ دندان پاک نکنید؛ به مرور سفت تر می شوند و ماده ای غیرقابل برداشت به نام جرم (رسوب دندانی) ایجاد می کنند.
در صورتی که پلاک و جرم به زیر خط لثه گسترش پیدا کند، بیماری مزمن خواهد شد. اگر ژنژیویت درمان نشود؛ ممکن است به بیماری لثه پیشرفته یا پارودنتیت منجر شود. علائم ژنژیویت شامل موارد زیر می باشد:
- تورم لثه
- حساسیت به لمس یا تندرنس
- قرمزی لثه
- خونریزی یا خونریزی بعد از مسواک زدن
بیماری لثه پیشرفته (پارودنتیت)
اگر در مراحل اولیه به بیماری لثه رسیدگی شود؛ دندان پزشک می تواند با ضد عفونی کردن عمقی ریشه ها، دندان ها و لثه را از آسیب حفظ کند. اما اگر التهاب لثه درمان نشود؛ ممکن است به بیماری لثه پیشرفته یا پارودنتیت منجر شود. این بیماری یکی از دومین و شدیدترین مراحل بیماری لثه است. در پارودنتیت، لثه تحلیل می شود و قسمتی از فک و استخوان نگهدارنده دندان از بین می روند.
با تحریک مزمن باکتریایی، نسج لثه به تدریج از دندان ها جدا می شود و حفره هایی ایجاد می شود که در آنجا چرک تجمع پیدا می کند. با گسترش پلاک و جرم و تداوم تحریک بافت لثه، فرآیند کنده شدن لثه ها از دندان ها بیش از پیش ادامه پیدا می کند که به این حالت پریودونتیت یا پیوره می گویند.
علائم پریودنتیت شامل قرمزی، خونریزی یا تورم لثه ها است. در صورت عدم درمان، مشکلات جدی را برای فرد به همراه خواهد داشت. برای پیشگیری از پریودنتیت یا افزایش شانس درمان موفقیت آمیز، حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، روزانه نخ دندان بکشید و معاینات دندان پزشکی منظم را انجام دهید. درمان پریودنتیت نیز ممکن است شامل تمیز کردن عمیق دندان یا در موارد شدید جراحی باشد. پریودنتیت شایع است؛ اما معمولاً قابل پیشگیری نیز می باشد.
بیماری لثه ناشی از مشکلات سیستمیک
برخی از بیماری های سیستمیک می توانند به بیماری لثه منجر شوند. در ادامه به برخی از این مسائل می پردازیم:
- سیستم ایمنی بدن نقش مهمی در حفظ سلامت لثه ها دارد. اگر سیستم ایمنی ضعیف باشد؛ احتمال ابتلا به عفونت های لثه افزایش می یابد.
- استرس می تواند بر سیستم دفاعی بدن تأثیر منفی بگذارد و باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های لثه شود.
- برخی بیماری های سیستمیک نیز می توانند به عفونت های لثه منجر شوند مانند دیابت، سرطان، و بیماری های قلبی می توانند ریسک ابتلا به بیماری های لثه را افزایش دهند.
- درمان سرطان نیز فرد را در معرض عفونت و ابتلا به بیماری های لثه قرار می دهد.
به طور کلی، حفظ بهداشت دهان و لثه، مصرف مناسب غذا، کاهش استرس، و مراقبت از سیستم ایمنی بدن می تواند به جلوگیری از بیماری های لثه کمک کند.
عوامل خطر در بیماری پریودنتال
چنانچه التهاب لثه درمان نشود؛ به تدریج این التهاب باعث خونریزی لثه حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن می شود و در نتیجه موجب بروز بیماری پریودنتال می گردد. بیماری پریودنتال یک بیماری خاص مربوط به لثه است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض بسیار دردناکی شود. برخی از عوامل خطر زا در ایجاد بیماری پریودنتال و عوامل تشدید کننده این بیماری عبارتند از:
- استعمال دخانیات، سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو می تواند بیماری پریودنتال را تشدید کند.
- ابتلا به بیماری پریودنتال ممکن است به دلیل وراثت و ژنتیک باشد؛ اما با رعایت منظم موارد بهداشتی می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد.
- بیماران دیابتی نیاز به مراقبت دقیق تری از دهان و دندان های خود دارند تا از پیشرفت بیماری پریودنتال جلوگیری کنند.
درمان پریودنتال لثه
در صورتی که این بیماری به موقع درمان نشود؛ لثه و دندان های شما آسیب خواهد دید و ریشه دندان نیز به مرور مشخص می شود. به این صورت که طول دندان ها بیشتر از حد عادی می شود. درمان پریودنتال دندان معمولاً با کمک مواردی همچون جرم گیری انجام می شود. اگر میزان تخریب لثه و دندان به دلیل پریودنتال چندان شدید نباشد؛ جرم گیری می تواند کمک کند.
اما اگر بیماری به مرحله شدید‌تری رسیده باشد؛ باید به سراغ درمان های پیشرفته تر مانند، روت پلنینگ (root planing) برویم. این تکنیک به منظور جلوگیری از افزایش عوارض پریودنتال استفاده می شود. در این تکنیک، دندانپزشک کلیه پلاک های میکروبی موجود بر روی لثه را به طور کامل جرم گیری می کند. همچنین، پلاک های موجود در قسمت ریشه دندان نیز برداشته می شوند تا دیگر فضایی برای رشد پلاک ها وجود نداشته باشد.
پس از این جلسات، بهداشت دهان و دندان خود را جدی بگیرید تا دیگر امکان پیشرفت پریودنتال وجود نداشته باشد. همچنین برای درمان بیماری پریودنتال، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
تغییر عادات نادرست: از آنجا که پلاک دندان، علت اصلی بروز بیماری های پریودنتال لثه است؛ از بین بردن روزانه آن ضروری خواهد بود. حذف روزانه پلاک دندان موجب موفقیت و پایداری درمان بیماری پریودنتال لثه می شود. همچنین تغییر عادات نادرست مانند کشیدن سیگار، نوشیدن الکل و تغییرات دیگر در شیوه زندگی، تغییر عادت های بهداشت دهان و دندان مهم ترین کار در حفظ سلامت پریودنتال لثه است.
حذف جرم (کلکولس) از دندان: این روش با پاکسازی عمیق، پلاک و جرم (رسوب) را از زیر لثه خارج می کند. فرآیند تمیز کردن مکانیکی عمدتا به عنوان Scaling and Root Planning یا جرم گیری عمقی دندان ها مطرح است که با ابزارهای دستی یا اولتراسونیک انجام می شود. با حذف مکانیکی رسوبات مربوط به پلاک دندانی کلسیفیه شده که به عنوان جرم یا کلکولوس خوانده می شوند و دیگر توکسین های باکتریایی که در سطوح ریشه دندانی نفوذ کرده اند؛ دندان ها تمیز خواهند شد.
ارزیابی لثه: دندانپزشک احتمالا برای حفظ سلامت پریودنتال لثه، به شما برنامه منظمی را برای چکاپ و فرآیند های تمیز کردن دندان (جرم گیری) می دهد. معمولا مراجعه به دندانپزشک برای ارزیابی و تشخیص دقیق وضعیت لثه توصیه می شود. در این مواقع متخصص بعد از سه یا چهار هفته، پاسخ بافت لثه را به درمان اولیه ارزیابی می کند. در موارد خفیف بیماری، فرآیند ترمیم ممکن است به اندازه ای خوب باشد که فرد را به سلامت کامل پریودنتال لثه برگرداند.
جراحی لثه: این جراحی معمولا توسط یک پریودنتیست (متخصص جراحی لثه) که دوره پیشرفته جراحی لثه را گذرانده است؛ انجام می شود که در موارد حاد و پیشرفته تر این بیماری، جراحی ترمیم لثه و بافت استخوانی از بین رفته دندان انجام می شود. بهترین جراح ایمپلنت در اصفهان دکتر مهدی ابریشمی در این روش از تکنیک هایی برای ترمیم و بازسازی بافت های نرم (لثه) و سخت (استخوان) و جایگزینی دندان های از دست رفته با ایمپلنت های دندانی انجام می دهند.
به طور کلی هدف از انجام جراحی لثه موارد نام برده شده ر زیر می باشد:
- از بین بردن پاکت لثه ای
- بازسازی اتصالات لثه ای و برگرداندن فرم
- عملکرد و زیبایی طبیعی لثه
بدین ترتیب با انجام جراحی پریودنتال لثه، بهداشت دهان و دندان بازگردانده شده و دندان ها برای مدت طولانی تری سالم باقی می مانند.
درمان پاکت پریودنتال
تشخیص بیماری پاکت پریودنتال، برای تشخیص بیماری پاکت پریودنتال، دندانپزشک با استفاده از پروب پریودنتال عمق پاکت ها را اندازه گیری می کند. اگر عمق پاکت ها ۴ میلی متر یا بیشتر باشد؛ نشانگر مشکلات لثه است. در صورتی که حداقل دو دندان دارای پاکت پریودنتال ۶ میلی متر یا بیشتر باشند؛ می توان از بیماری پریودنتال حاد صحبت کرد.
چگونه پاکت پریودنتال بوجود می آید؟ پاکت پریودنتال ناشی از تجمع پلاک و رسوب ها در دندان ها و اطراف لثه است. این رسوب ها به تدریج سفت می شوند و سم هایی تولید می کنند که باعث التهاب لثه می شوند. این التهاب و تورم می تواند منجر به تشکیل پاکت پریودنتال بین بافت لثه و دندان شود. افزایش عمق پاکت باعث خطر برای استخوان اطراف دندان ها می شود.
چگونه می توان پاکت پریودنتال را برطرف نمود؟ پاکت پریودنتال یا پاکت لثه ای یک مشکل مرتبط با بیماری پریودنتال است. این بیماری به لثه ها و بافت های اطراف دندان آسیب می زند و در صورت عدم درمان، می تواند منجر به از دست رفتن دندان ها شود.
عوارض بیماری پریودنتال
این بیماری معمولاً با عوارض زیر همراه است:
- در مراحل ابتدایی، ممکن است با خونریزی و تورم لثه آغاز شود.
- در مراحل پیشرفته تر تغییر در حالت دندان ها و لق شدگی ساختار آن ها به وجود می آید.
- بوی بد دهان می تواند یکی از عوارض مرتبط با بیماری پریودنتال باشد.
- بیماری پریودنتال اگر به موقع درمان نشود؛ می تواند به تخریب تدریجی لثه، استخوان های نگهدارنده دندان و دندان ها منجر شود
- همچنین، عوارض جدی تری مانند افزایش خطر سکته مغزی یا حمله قلبی نیز ممکن است رخ دهد.
درمان خانگی بیماری پریودنتال
نسخه خانگی، ساده، طبیعی و طب سنتی برای درمان تحلیل لثه و بیماری پریودنتال شامل موارد زیر می باشد:
- شست وشوی دهان با آب گرم و مخلوط نمک دریا
- شست و شو و قرقره با روغن کنجد رقیق شده
- مصرف دمنوش و چای بابونه
- 1 – 2 قطره روغن درخت چای را روی مسواک بریزید و یا آن را با خمیر دندان مخلوط کنید و دو بار در روز چند هفته اینکار را ادامه دهید.
- مخلوط روغن نارگیل با جوش شیرین، این مخلوط را یک بار یا دو بار در هفته به عنوان یک جایگزین به عنوان خمیر دندان استفاده کنید.
- دانشمندان ژاپنی یافته اند چای سبز سلامت لثه ، دندان را بالا می برد نوشیدن یک فنجان چای سبز روزانه ، سلامت دندان را بهبود بخشیده ، و خون ریزی لثه را کاهش می دهد.
در پایان
همانطور که در این مطلب خواندیم بیماری پریودنتال یک نوع عفونت باکتریایی است که با تجمع باکتری های ناشی از پلاک و جرم دندان، باعث عفونت لثه، تحلیل استخوان، آسیب به سایر بافت های اطراف دندان ها و در موارد شدیدتر از بین رفتن دندان ها می شود. از علائم اولیه ابتلا به این بیماری می توان به خونریزی و متورم شدن لثه اشاره کرد. اگر این بیماری به مرحله شدید‌تری رسیده باشد؛ باید به سراغ درمان های پیشرفته تر مانند جراحی یا ایمپلنت دندان برویم.
