قفل شدن فک، قفل شدن دهان یا به عبارت دیگر تریسموس (Trismus) ناتوانی در باز کردن کامل دهان است. قفل فک به وضعیتی آزار دهنده یا در برخی موارد دردناک اطلاق می شود که در طی آن عضلات مسئول جویدن در فک؛ به طور غیر عادی منقبض یا ملتهب می شوند و در نتیجه از باز شدن کامل دهان جلوگیری می کنند. اگر با این عارضه مواجه هستید؛ و به دنبال راه درمان و علت آن می گردید توصیه می کنیم تا انتهای این مقاله با دکتر مهدی ابریشمی جراح فک و صورت در اصفهان همراه باشید.
تریسموس یا قفل شدن فک چیست؟
تریسموس یا قفل شدن فک شرایطی است که در آن عضلات فک دچار اسپاسم می شوند و در حرکت فک اختلال ایجاد می کنند. با قفل شدن دهان فک در موقعیت ثابت و بسته قرار می گیرد و فرد نمی تواند دهان خود را کاملاً باز کند.
این عارضه دو حالت می تواند داشته باشد:
- تریسموس می تواند خفیف باشد و تنها کمی حرکت فک را کاهش دهد.
- تریسموس می تواند شدید باشد و به حدی برسد که دهان فقط چند میلی متر باز شود.
اگر علائم قفل شدن فک را تجربه می کنید یا با این عارضه مواجه هستید؛ بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید. دکتر مهدی ابریشمی متخصص جراحی تروماهای فک و صورت در اصفهان می توانند در این مورد راهنمایی های لازم را برای شما انجام دهند.
قفل شدن فک نشانه چیست؟ قفل شدن دهان نشانه چیست؟
قفل فک یا تریسموس به معنای محدودیت باز شدن دهان می باشد. معمولاً و در حالت عادی و در افراد سالم، دهان به طور متوسط حدود 40 تا 60 میلی متر، یعنی به اندازه عرض سه انگشت، باز می شود؛ اما در افراد مبتلا به تریسموس، این فاصله به 20 تا 35 میلی متر کاهش پیدا می کند.
چنانچه این فاصله بنا به دلایل مختلفی مانند قفل شدن فک کاهش پیدا کند؛ ممکن است خوردن غذا، صحبت کردن و … برای افراد ناخوشایند و دشوار گردد. در واقع، علت باز نشدن کامل دهان به دلیل گرفتگی عضلات فک است. زمانی که عضلات اطراف مفصل فک (فک پایین) دچار اسپاسم و انقباض شدید شوند؛ باز کردن دهان با محدودیت مواجه می شود.
برخی از نشانه های بروز تریسموس یا قفل شدن فک عبارتند از:
- آسیب و وارد شدن ضربه به فک: مواردی مانند سقوط از ارتفاع، سوانح رانندگی و سایر آسیب ها.
- بیماری های التهابی: مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز و اسکلرودرما.
- بیماری های عفونی: مانند سرخک، اوریون و لوزه های چرکی.
- کزاز (tetanus): عفونت باکتریایی که موجب اسپاسم عضلانی در سراسر بدن، از جمله فک، می شود.
- آبسه پری تونسیلار (PTA): برخی از افراد مبتلا به لوزه های چرکی، دچار آبسه پری تونسیلار می شوند.
- کشیدن دندان عقل: ناتوانی در باز کردن دهان پس از کشیدن دندان عقل.
علائم گرفتگی فک چیست؟
گرفتگی فک مشکلی است که مرتبط با استخوان فک است و می تواند با درد، ناراحتی و محدودیت در خوردن، صحبت کردن، و باز و بسته کردن دهان همراه باشد. این علائم معمولاً در ناحیه فک و گردن قابل مشاهده هستند و ممکن است باعث محدودیت در عملکرد روزانه شما نیز شوند.
اما علائم اصلی و شایع بروز عارضه تریسموس در افراد عبارت است از:
- از مهم ترین و بارزترین علامت این اختلال، باز نشدن کامل فک است؛ که معمولاً کمتر از ۳۵ میلی متر است.
- سنگین شدن، کلیک شدن فک و درد در صورت یا فک، ناشی از اسپاسم عضلات.
- سختی و محدودیت در حرکت دادن فک، گاز گرفتن، جویدن و بلعیدن، به دلیل محدودیت حرکت فک.
- ناتوانی در بستن دهان
- مشکل در صحبت کردن و درک حرف های شما توسط اطرافیان.
- بروز سردردهای بی دلیل به دلیل افزایش تنش در ناحیه فک
- احساس خستگی در صورت و متورم شدن صورت
- گوش درد و وزوز گوش
- بالا بودن یا پائین بودن فک و هم تراز نبودن قسمت پایینی فک با قسمت بالایی
درصورتی که گرفتگی فک برای مدت طولانی باقی بماند یا باعث مشکلات جدی شود؛ توصیه می شود به دندانپزشک یا متخصص TMJ مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی برای مشکل شما داده شود و برنامه درمانی مناسب برای شما در نظر گرفته شود.
در صورتی که این علائم را در خود به شدت احساس می کنید با مراجعه به دکتر مهدی ابریشمی می توانید علت مشکل را بررسی کنید و درمان مناسب برای شما انجام شود. ایشان علاوه بر خدمات جراحی و بازسازی فک، جراحی چانه در اصفهان را نیز انجام می دهند.
روش های تشخیص قفل شدن فک
برای تشخیص علت گرفتگی و سنگین شدن فک، باید به متخصص مراجعه فرمایید. دندان پزشک یا جراح فک با بررسی فیزیکی دقیق و نشانه هایی که ممکن است ناهنجاری در استخوان ها و بافت فک را نشان دهد بررسی کرده و سوابق پزشکی فرد را نیز بررسی کند تا به یک تشخیص درست دست یابد.
ممکن است در ارزیابی اولیه پزشک از بیمار سوال کند که آیا ضربه ای به فک و صورتتان خورده است؟ یا اخیرا درمان دندانی مانند کشیدن دندان عقل انجام داده اید؟ و … را مطرح کند. همچنین با توجه به شدت درد و تشخیص پزشک، آزمایشات تشخیصی بیشتری ممکن است نیاز باشد؛ آزمایشات تشخیصی مانند موارد زیر:
- اشعه ایکس
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
- سونوگرافی
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
علت های قفل شدن فک یا سنگین شدن فک
قفل شدن دهان می تواند به دلایل مختلفی مانند آسیب به فک، بیماری های التهابی و عفونی، کشیدن دندان عقل و … رخ دهد. برای درمان ابتدا باید علت قفل شدن فک را بدانید. قفل شدن فک یکی از علائم شایع اختلال مفصل فکی-گیجگاهی یا TMD است که ممکن است در زمان استرس عود کند.
این اختلال می تواند در قسمت های مختلف صورت مانند سر، گوش، دندان، صورت و گردن ایجاد درد و ناراحتی کند. در تریسموس، عضلات فک به طور غیرعادی منقبض می شوند و از باز شدن کامل دهان جلوگیری می کنند. در واقع، علت باز نشدن کامل دهان، اسپاسم و گرفتگی عضلات در ناحیه فک است.
به طور کلی، گرفتگی فک می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در زیر به این موارد اشاره کرده ایم:
- ضربه به قسمت های سر، گردن و فک
- جابجایی استخوان فک
- دندان قروچه و فشار زیاد روی مفاصل فک و گروه عضلانی که جویدن، بلع و گفتار را کنترل می کنند.
- اختلالات گیجگاهی فکی (TMD)، مفاصل گیجگاهی فکی و اعصاب مرتبط با آن
- عفونت های اطراف دهان یا عضلات فک، مانند آبسه و …
- مصرف برخی داروها می تواند بر عملکرد عصب تأثیر بگذارند و منجر به قفل شدن فک شوند.
- علل و بیماری های دیگری مانند سرطان و کزاز نیز می توانند به قفل شدن فک منجر شوند.
راه های درمان قفل شدن فک
قفل شدن فک یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای افراد پیش آید. برای درمان این عارضه، ابتدا باید علت قفل شدن فک بررسی شود. پیشنهاد می شود که به محض مشاهده و احساس علائم، به متخصص فک و صورت مراجعه کنید تا درمان مناسب برای شما اتخاذ شود. در ادامه، چند روش درمانی برای این مشکل را برای شما توضیح می دهیم:
- استراحت مفصل گیجگاهی فکی
- فیزیوتراپی فک و استفاده از دستگاه کشش فک
- تزریق یا مصرف داروهای شل کننده عضلات فک (مسکن یا داروهای ضد التهابی)
- تغییرات رفتاری
- طب سوزنی
- تغییر رژیم غذایی (عدم خوردن غذاهای سفت و ترد و خوردن غذاهای آبکی و نرم )
- استفاده از دستگاه های ارتوپدی
- استفاده از محافظ دهان
- آرامش و استراحت و کاهش استرس
- در موارد شدیدتر، انجام عمل جراحی
بعضی از تحقیقات انجام شده توسط متخصصین نشان می دهند که:
مصرف برخی داروها و ترکیب کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است در کاهش درد تریسموس فک موثر باشد.
اگر مشکلات قفل شدن فک شما مداوم، دردناک و شدید است؛ بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق تری از وضعیت شما گرفته شود و درمان های لازم صورت گیرد.
درمان خانگی قفل شدن فک
در کنار درمان هایی که تحت نظر پزشک انجام می شود؛ می توانید راه های درمان تریسموس فک در خانه را برای تسکین درد را به کار ببرید. از جمله:
انجام تمرینات فیزیکی:
چندین تمرین وجود دارد که می تواند با کشش فک به کاهش التهاب و درد بیماری تریسموس فک کمک کند. این تمرینات را می توانید 5 بار در طول روز در هر طرف تکرار کنید:
- قبل از انجام این تمرینات برای کمک به شل شدن عضله فک، حتما عضلات خود را با حرکات دایره ای به مدت 30 تا 40 ثانیه ماساژ دهید.
- دهان خود را تا جایی که می توانید باز کنید؛ 10 ثانیه در همان حالت نگه دارید و سپس دهانتان را ببندید.
- دهان خود را تا جایی که می توانید باز کنید؛ فک را به سمت راست حرکت دهید و سپس دهانتان را ببندید. همین حرکات را برای سمت چپ فک نیز تکرار کنید.
- گردن خود را با حرکت آن به جلو و عقب و سپس چپ و راست بکشید.
- سرتان را خم کنید و گوش خود را به سمت شانه بکشید؛ سپس 20 الی 30 ثانیه نگه دارید و سپس در سمت دیگر تکرار کنید.
گرما درمانی
قرار دادن یک حوله گرم روی فک به مدت 15 دقیقه در هر ساعت می تواند عضلات آرواره را شل کرده و جریان خون را تقویت کند. برای انجام این کار: کمپرس آب گرم یا حوله را به مدت 10 تا 15 دقیقه بر هر دو سمت صورت و فک خود قرار دهید تا گرم شود.
ماساژ آرواره و ماهیچه ها
ماساژ عضلات به گرم کردن ماهیچه ها و تحریک ناحیه فک کمک می کند و می تواند باعث شل شدن آرواره ها شود. قبل از ماساژ دادن، آرواره را با حوله گرم به اندازه کافی گرم کنید تا از میزان گرفتگی آن کاسته شود سپس:
- قسمت هایی را که بیشتر از بقیه درد می کند پیدا کنید و با حرکات دورانی و دایره ای شکل آن ناحیه را حدود 30 ثانیه ماساژ دهید.
- انگشتان خود را بر روی قسمت پایینی آرواره و زیر استخوان گونه قرار دهید؛ به آرامی ماساژ داده و انگشتانتان را به سمت عقب و گوش ها حرکت دهید.
- از 2 تا 3 انگشت برای فشار دادن آرام این ناحیه استفاده کنید و آن را به صورت دایره وار ماساژ دهید و در سمت دیگر آرواره نیز تکرار کنید تا آن را نیز آماده و شل نمایید.
- سپس گردن خود را صاف نگه دارید؛ چانه را به سمت قفسه سینه بکشید و 30 ثانیه در همان وضعیت نگه دارید.
- همین حرکات را تکرار کنید اما این بار سرتان را به سمت چپ و راست بکشید.
- در نهایت نیز سرتان را به آرامی و به شکل دایره ای حرکت دهید.
توصیه می شود برای اطمینان از صحت انجام این کار، با یک دکتر متخصص مغز و اعصاب یا جراح فک و صورت مشورت کنید.
مصرف مکمل منیزیم
منیزیم ماده معدنی مهمی در کنترل و تنظیم درد است. طبق مطالعه ای که در سال 2020 انجام شده است؛ نشان می دهد که:
مصرف قرص منیزیم قبل و بعد از جراحی فک و دهان، میزان درد این بیماری را تا حدودی کاهش می دهد.
محدود کردن مصرف کافئین
کافئین ممکن است با سفت کردن عضله های فک، علائم تریسموس را تشدید کند. به دلیل اینکه کافئین برای برخی از افراد باعث ایجاد استرس و اضطراب می گردد مصرف آن منع می شود زیرا اضطراب باعث فشردن دندان ها به هم می شود.
فشار به ماهیچه شقیقه
- انگشت اشاره خود را به آرامی بر روی ماهیچه شقیقه قرار دهید.
- برای 5 تا 10 ثانیه بر روی این ماهیچه فشار وارد کنید.
- اگر انجام این کار بیش از حد دردناک شد؛ مدت زمان این کار را کاهش دهید.
عوارض گرفتگی فک یا تریسموس چیست؟
قفل شدن دهان و فک عارضه ای دردناک و آزار دهنده است. همچنین اگر این عارضه برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند؛ می تواند تاثیرات منفی برروی سلامت عمومی و روانی فرد داشته باشد که شامل موارد زیر می شود:
- قفل فک در دراز مدت، می تواند باعث بروز مشکلات دهان و دندان شود
- ممکن است باعث آسیب به مینای دندان ها یا حتی باعث ترک خوردن دندان ها شود.
- اگر علت قفل شدن فک عفونت تشخیص داده شود؛ ممکن است عوارضی مانند تورم، قرمز شدن پوست، گرمای ناشی از عفونت و دردهای مرتبط گردد.
- اگر نتوان به درستی عمل جویدن و بلع غذا را انجام داد؛ این عارضه می تواند باعث کاهش اشتها، کمبود آب در بدن و سوء تغذیه شود.
- ناتوانی در باز کردن دهان باعث دشواری در مسواک زدن و در کل رعایت بهداشت دهان و دندان می شود.
- ناتوانی در باز کردن دهان در برخی موارد می تواند باعث عوارضی مانند خفگی شود.
- ممکن است عوارضی نظیر بوی بد دهان، پوسیدگی دندان ها و حتی عفونت دهان و لثه به وجود آید.
- افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می کنند؛ دچار مشکل در استفاده از دندان های مصنوعی می شوند. آن ها نمی توانند به راحتی دندان های مصنوعی را در دهان خود قرار دهند چرا که نمی توانند دهان خود را به راحتی باز و بسته کنند.
روش های پیشگیری از قفل شدن فک
برای پیشگیری از عارضه تریسموس، می توانید روش ها و توصیه های زیر را به کار گیرید:
- اجتناب از مصرف داروهایی که باعث سنگین شدن و قفل شدن فک می شوند.
- تزریق به موقع واکسن کزاز در دوران طفولیت
- استفاده از کمپرس آب گرم
- اجتناب از جویدن غذاهای سفت
- استفاده از نایت گارد (محافظ دهان و دندان) در صورت دندان قروچه کردن در خواب
- کنترل استرس و فشارهای عصبی و جلوگیری از فشردن دندان ها در موارد تنش زا
سوالات متداول در مورد تریسموس فک (قفل شدن یا سنگینی فک)
ما در این قسمت از مقاله قصد داریم به پاسخ پر تکرار ترین و متداول ترین سوالات بیماران و کاربران در مورد قفل شدن فک بپردازیم:
علت قفل شدن فک هنگام خمیازه کشیدن چیست؟
قفل شدن فک هنگام خمیازه کشیدن، می تواند هشدار برای وجود یک مشکل باشد. در اغلب موارد این عارضه زمانی رخ می دهد که ضربه ای به صورت و یا مفصل وارد شود. این عارضه به صورتی است که در زمان خمیازه کشیدن احساس درد بیشتری در فک می کنید.
شدت درد ناشی از قفل شدن فک چقدر است؟
معمولا محل درد فک در افراد یکسان نیست. شدت درد ناشی از سنگین شدن فک اغلب با درد شدید، ضربان دار و حساسیت همراه است. در زمان خمیازه کشیدن، جویدن غذا و باز کردن دهان، درد فک بیشتر می شود.
در مواردی که فک شما بیش از حد سفت شده باشد؛ احتمالاً از دو سمت صورت، فک، بینی، دهان یا گوش احساس ناراحتی و درد می کنید. این اختلالات به نام TMD نیز شناخته می‌شود.
قفل شدن ناگهانی فک به چه دلیل اتفاق می افتد؟
سنگین شدن و گرفتگی ناگهانی فک، دلایل مختلفی دارد. این مسئله ممکن است به علت وجود دلایل زیر بوجود آید:
- اختلالات مفصل گیجگاهی
- تجربه استرس شدید
- ابتلا به بیماری آرتروز (OA
- دندان قروچه
- ابتلا به بیماری کزاز
- آرتریت روماتوئید (RA)
برای تشخیص دقیق علت به وجود آمدن این مشکل به صورت ناگهانی، نیاز است که به پزشک متخصص در زمینه مشکلات فک و صورت مراجعه نمایید.
قفل شدن فک چقدر طول می کشد؟
مدت زمان بهبودی بستگی به عوامل مختلف و شدت این عارضه دارد. در اکثر موارد، این مشکل به صورت موقتی بوده و در کمتر از دو هفته فرد بهبودی خود را به دست می آورد.ا ما در برخی افراد دیگر، چند روز یا حتی چند هفته زمان لازم است تا فک به حالت طبیعی خود برگردد.
لازم به ذکر است که در برخی موارد شدیدتر این وضعیت ممکن است به مدت طولانی یا برای همیشه در فرد باقی بماند. پس مهم است که به محض مشاهده هریک از علائم، به متخصص فک و صورت مراجعه فرمایید.
قفل شدن فک در خواب به چه دلیل اتفاق می افتد؟
سنگین شدن فک در خواب، ممکن است مشکل بسیاری از افراد باشد. علت اصلی این مشکل ممکن است به دلیل استرس، اضطراب، دندان قروچه در شب یا اختلالات مفصل گیجگاهی فکی باشد.
در واقع، کسانی که در شرایط و محیط های تنش زا قرار می گیرند؛ ممکن است بر اثر فشار روحی زیاد، در خواب به صورت ناخودآگاه دندان های خود را به یکدیگر فشار دهند؛ که در نتیجه این فشارها آسیب قابل توجهی به عضلات فک وارد شود. این فشار ها می توانند منجر به سفتی و درد در عضلات فک و در نهایت قفل شدن فک شوند.
علت قفل شدن فک در تشنج چیست؟
علائمی که در تشنج مشاهده می شوند؛ شامل اسپاسم عضلانی، لرزش دندان ها و قفل شدن فک هستند. یکی از مهم ترین علائمی که فرد در طی تشنج با آن مواجه می شود کنترل ناخواسته عضلات و عدم توانایی بیمار در بازکردن و حرکت دهان و فک و در نهایت بسته شدن و قفل شدن دهان است.
قفل شدن فک بعد از جراحی دندان عقل یا عصب کشی دندان به چه دلیل اتفاق می افتد؟
معمولا تریسموس فک و دهان بعد از جراحی دندان عقل یا عصب کشی دندان به این دلیل اتفاق می افتد که در حین جراحی دهان فرد بیش از حد باز شده باشد یا به دلیل جراحی ملتهب شده باشد. همچنین اگر تزریق داروی بی حسی به عصب آسیب برساند؛ ممکن است قفل شدن فک اتفاق افتد.
پس بهتر است در انتخاب پزشک دقت لازم را انجام دهید. اگر به دنبال بهترین دکتر برای انجام جراحی دندان نهفته در اصفهان هستید می توانید با خیال راحت به مطب دکتر مهدی ابریشمی مراجعه فرمایید و نگرانی از بابت عوارض پس از کشیدن دندان نداشته باشید.
در پایان
قفل شدن فک، قفل شدن دهان یا به عبارت دیگر تریسموس فک و دهان، عارضه ای است که در طی آن فرد در باز کردن کامل دهان خود ناتوان می شود. برای درمان این عارضه، ابتدا باید علت قفل شدن فک بررسی شود و سپس درمان مناسب برای بیمار در نظر گرفته شود. در این مطلب به طور کامل در مورد علت، درمان و روش های پیشگیری از این عارضه توضیح داده شد.
 چیست؟){kind=link}
 چیست؟&description=&image=https://mehdiabrishami.com/wp-content/uploads/2024/03/What-is-the-cause-of-jaw-locking-trismus.jpg){kind=link}